هواپیماهایی که به چشم می‌آیند
توسان
بازدید از مشهورترین گورستان هواپیماهای جهان
برای پیاده‌نظام و سواره‌نظام زرهی، تمرین تیراندازی نسبتاً ساده است. کافی است چند فشنگ تمرینی بارگذاری کنند و به سیبل‌های کاغذی، برش‌های چوبی یا ماکت‌های واقعی از خودروهای دشمن شلیک کنند. اما نیروهای پدافند هوایی با چالش پیچیده‌تری روبه‌رو هستند. به‌جز موارد استثنایی مانند بالون جاسوسی چینی که هر از گاهی سر و کله‌اش پیدا می‌شود، آسمان‌ها پر از اهداف آماده برای تیراندازی نیستند.
یکی از راه‌حل‌ها، استفاده از جنگنده‌های قدیمی ارتش است. از سال ۲۰۱۰، شرکت بوئینگ جت‌های بازنشسته‌ی F-16 را به پهپادهای QF-168 (حرف «Q» نشان‌دهنده‌ی بدون سرنشین بودن است) تبدیل کرده است. این هواپیماها به‌راحتی از دم‌های نارنجی‌رنگشان قابل تشخیص هستند. نیروی هوایی آمریکا از آن‌ها برای انجام مأموریت‌های تعقیب و گریز استفاده می‌کند یا به سمتشان موشک شلیک می‌کند—البته نه مستقیماً به خودشان. پس از حدود ۳۰۰ ساعت پرواز و تحمل حملات تمرینی، این هواپیماها در خلیج مکزیک به‌عنوان هدف واقعی مورد اصابت قرار گرفته و سرنگون می‌شوند. لاشه‌ی آن‌ها در نهایت به یک صخره‌ی مصنوعی در اعماق دریا تبدیل می‌شود.
منبع این F-16های تبدیل‌شده، گروه تعمیر و نگهداری هوافضا 309th AMARG در پایگاه نیروی هوایی دِیویس-مونتان در توسان، آریزونا است. وزارت دفاع آمریکا و برخی سازمان‌های غیرنظامی مانند ناسا و وزارت کشاورزی، هواپیماهای مازاد خود را در این مکان نگهداری می‌کنند. این پایگاه که به نام «گورستان هواپیماها» شهرت دارد، همواره مورد توجه علاقه‌مندان به هوانوردی در اینترنت بوده است. آن‌ها ساعت‌ها تصاویر ماهواره‌ای بیش از ۳۲۰۰ هواپیما از ۷۵ مدل مختلف را که در ۲۶۰۰ هکتار از بیابان پراکنده شده‌اند، بررسی می‌کنند. AMARG خود را «ذخیره‌گاه ملی قدرت هوایی آمریکا» می‌نامد.
از انبار به میدان نبرد
این ذخیره‌گاه بسته به نیاز، پر و خالی می‌شود. در سال ۲۰۲۱، زمانی که آمریکا با عجله از افغانستان خارج شد، بسیاری از بالگردهای روسی Mi-17 که برای ارتش افغانستان خریداری شده بودند، در مراکز تعمیراتی خارج از این کشور قرار داشتند. از آنجا که ارسال این بالگردها به طالبان غیرممکن بود، آن‌ها را به AMARG منتقل و در انبار نگهداری کردند. اما پس از حمله‌ی روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، جو بایدن این بالگردها را در قالب یک بسته‌ی ۸۰۰ میلیون دلاری کمک نظامی به اوکراین ارسال کرد. آن‌ها همچنان رنگ استتار صحرایی خود را حفظ کرده‌اند، اما اکنون نوارهای آبی و زرد (رنگ پرچم اوکراین) روی بدنه‌شان نقش بسته است.
در ذهن عموم، گورستان هواپیماها جایی است که پرنده‌های ازکارافتاده برای پوسیدن می‌روند. اما در عمل، AMARG یک مرکز نگهداری موقت، منبع قطعات یدکی و یک مرکز «بازسازی» است که در آن هواپیماهای ذخیره‌شده برای پرواز دوباره آماده می‌شوند. رابرت رین، سخنگوی AMARG، می‌گوید: «هیچ چیزی که اینجا می‌بینید، دورریختنی نیست.» حتی چیزی که آشکارا آشغال به نظر می‌رسد—مانند بمب‌افکن‌های B-52 که بال‌ها و دم‌هایشان بریده شده—هم دلیل خاصی برای نگهداری دارد. این هواپیماها عمداً در این وضعیت نگه داشته می‌شوند تا ماهواره‌های جاسوسی روسیه بتوانند پایبندی آمریکا به معاهده‌ی کاهش تسلیحات استراتژیک (START) را تأیید کنند.
قطعاتی که دوباره به آسمان برمی‌گردند
اگرچه ارسال کل یک هواپیما به اوکراین یا دیگر کشورهای متحد اتفاقی نادر است، اما بازیابی قطعات از هواپیماهای ذخیره‌شده بسیار رایج‌تر است. این قطعات می‌توانند شامل موتورها، اجزای الکترونیکی، یا حتی تثبیت‌کننده‌های افقی (بالچه‌هایی که در انتهای هواپیما و زیر سکان عمودی قرار دارند) باشند. مکانیک‌های AMARG که به آن‌ها «هنرمندان» گفته می‌شود، وارد بیابان می‌شوند، قطعه‌ی موردنظر را پیدا کرده، استخراج می‌کنند و به انبار می‌برند. در آنجا، این قطعات تمیز، بررسی، بسته‌بندی و ارسال می‌شوند. این ذخیره‌گاه قادر است روزانه تا ۳۰ درخواست برای قطعات را پردازش کند. AMARG در طول عملیات‌های طوفان صحرا، سپر صحرا، آزادی عراق و آزادی پایدار هزاران قطعه ارسال کرده است.
سرنوشت نهایی هواپیماها
زمانی که یک هواپیما تمام قطعات مفید خود را از دست می‌دهد، صاحب آن (نیروی هوایی، سازمان جنگل‌بانی و دیگر نهادها) از AMARG می‌خواهد که آن را نابود کند. مرحله‌ی اول، حذف تمامی تجهیزات محرمانه و «غیرنظامی‌سازی» هواپیما است. تمام مواد خطرناک مانند مایعات هیدرولیک، آزبست و مواد منفجره (مانند مواد موجود در سیستم‌های خروج اضطراری خلبان) برداشته می‌شوند. همچنین، قطعات ساخته‌شده از مواد کامپوزیتی نیز جدا می‌شوند. سپس، پیمانکاران هواپیما را دو بار از میان یک دستگاه خردکننده عبور می‌دهند. در انتها، آنچه از هواپیما باقی می‌ماند، به قطعاتی به اندازه‌ی نیم سانتی‌متر تبدیل می‌شود.
رابرت رین می‌گوید: «این قطعات، آلومینیوم باکیفیت هستند و حداقل تبدیل به قطعات خودرو می‌شوند.» دیگر فلزات گران‌بها مانند تیتانیوم نیز دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرند. او با خنده اضافه می‌کند: «از جعبه‌ی بال یک F-14 تعداد زیادی چوب گلف ساخته می‌شود.»