The Economist March 2st 2025
ارزهای دیجیتال
استانبول
استیبل‌کوین‌ها در حال تسخیر جهان هستند و سیاست‌گذاران در تلاش‌اند که خود را با این روند هماهنگ کنند.
در میان طاق‌های بلند بازار بزرگ استانبول، فراتر از چانه‌زنی‌ها و شلوغی‌ها، تجارت آرام‌تری در جریان است. در راهروهای کم‌نور، مردانی با بسته‌هایی از دلار در دست، بی‌سروصدا وارد و خارج از اتاق‌های پشتی می‌شوند. یکی از معامله‌گران می‌گوید که روزانه میلیون‌ها دلار مبادله می‌کند، عمدتاً در ازای استیبل‌کوین‌ها—ارزهای دیجیتالی که ارزش آن‌ها به دارایی‌های دیگر (معمولاً دلار آمریکا) متصل است.
استیبل‌کوین‌ها معمولاً با پول نقد یا اوراق قرضه دولتی پشتیبانی شده و بر بستر بلاکچین‌های عمومی اجرا می‌شوند. برخلاف بیت‌کوین، که اولین ارز دیجیتال است، قیمت آن‌ها تقریباً بدون نوسان باقی می‌ماند. تتر، بزرگ‌ترین استیبل‌کوین (که نام آن با شرکت صادرکننده‌اش یکسان است)، همیشه با نرخ ۱ دلار معامله می‌شود، با اختلافی در حد چند صدم سنت. از این ارزها عمدتاً برای معامله سایر ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود، زیرا پلی پایدار میان دارایی‌های دیجیتالی نوسانی ایجاد می‌کنند. بر اساس داده‌های شرکت Chainalysis، در سال گذشته حجم معاملات، پرداخت‌ها و انتقالات با استیبل‌کوین‌ها به ۲۷.۶ تریلیون دلار رسید که ۴۰ درصد از کل ارزش جابجا شده در بلاکچین‌های عمومی را تشکیل می‌دهد. این رقم در سال ۲۰۲۰ تنها ۲۰ درصد بود.
این رشد تا حدی ناشی از افزایش کلی قیمت ارزهای دیجیتال در این دوره بوده است، اما استیبل‌کوین‌ها به طور فزاینده‌ای برای اهداف دنیای واقعی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. مهاجران از آن‌ها برای ارسال حواله‌ها استفاده می‌کنند، که جایگزینی برای سیستم بانکداری سنتی با کارمزدهای بالا و تأخیرهای طولانی شده است. یک تاجر ترک می‌گوید که مغازه‌داران در بازار بزرگ استانبول پرداخت‌های خود به تأمین‌کنندگان را از طریق این ارزها انجام می‌دهند، زیرا سریع‌ترین گزینه موجود است. در کشورهایی که تورم باعث کاهش ارزش پس‌اندازها شده و دلار کمیاب است، استیبل‌کوین‌ها به عنوان ابزاری برای حفظ ارزش مورد توجه قرار گرفته‌اند. بر اساس یک نظرسنجی از دارندگان استیبل‌کوین در ترکیه و چهار بازار نوظهور دیگر، که توسط شرکت Castle Island Ventures (سرمایه‌گذار در استارتاپ‌های کریپتو) و شرکت Visa انجام شده است، تقریباً نیمی از افراد از این ارزها برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان استفاده می‌کنند.
همزمان با گسترش استفاده عملی از استیبل‌کوین‌ها، شرکت کارگزاری Bernstein اشاره می‌کند که ارزش بازار این ارزها از روند کلی بازار ارزهای دیجیتال جدا شده است. طبق داده‌های Chainalysis، آمریکا، که استیبل‌کوین‌ها در آن نقشی محوری در معاملات کریپتو دارند، همچنان بزرگ‌ترین بازار این ارزها محسوب می‌شود. اما در مقایسه با اندازه اقتصاد، ترکیه اکنون بیشترین حجم معاملات استیبل‌کوینی را دارد: در سال منتهی به مارس ۲۰۲۴، خریدهای استیبل‌کوین در این کشور معادل ۴.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی آن بود. در بازه منتهی به ژوئن ۲۰۲۴، اتیوپی سریع‌ترین رشد را در تراکنش‌های کمتر از ۱۰,۰۰۰ دلار تجربه کرد، که احتمالاً بیشتر شامل حواله‌ها و پرداخت‌های روزمره بوده است.
چالش‌های پیش رو
تتر، پرکاربردترین استیبل‌کوین، ۷۰ درصد از تراکنش‌های این حوزه را به خود اختصاص داده است. شرکت تتر از طریق سرمایه‌گذاری ذخایر خود کسب درآمد می‌کند. این شرکت ادعا می‌کند که ۷۲ درصد از دارایی‌هایش (معادل ۸۳ میلیارد دلار) را عمدتاً در اوراق خزانه‌داری کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری کرده است که با افزایش نرخ بهره، منبع درآمد پرسودی شده است. اما این تسلط خطراتی هم دارد. اگر اعتماد به تتر از بین برود، بازار کریپتو ممکن است دچار آشفتگی شود، مشابه آنچه در سال ۲۰۲۲ با سقوط سیستم استیبل‌کوینی Terra-Luna رخ داد. همچنین اگر تتر مجبور شود ذخایر خود (اوراق خزانه و سایر دارایی‌ها) را به‌سرعت بفروشد، این اقدام می‌تواند بر بازارهای مالی سنتی نیز تأثیر بگذارد.
تتر اصرار دارد که مدل آن امن است. این شرکت در جریان بحران Terra-Luna موفق شد در عرض دو هفته بیش از ۱۰ میلیارد دلار از کاربران را بازخرید کند، بدون اینکه قیمت آن از ۱ دلار کاهش یابد. با این حال، به دلیل عدم شفافیت تتر، نمی‌توان مشکلات احتمالی آینده را نادیده گرفت. Rajeev Bamra از شرکت Moody’s (آژانس رتبه‌بندی اعتباری) می‌گوید که بر خلاف Circle (رقیب اصلی تتر)، تتر حسابرسی مستقل انجام نمی‌دهد. این موضوع باعث می‌شود که نتوان با اطمینان گفت آیا دارایی‌های آن، که شامل دارایی‌های پرریسکی مانند بیت‌کوین هم هست، واقعاً برابر با تعهداتش است یا خیر. همچنین مشخص نیست که ذخایر این شرکت در کجا نگهداری می‌شوند. شرکت S&P به تتر نمره ۴ از ۵ در رتبه‌بندی ریسک حفظ ارزش ۱ دلاری آن داده است، در حالی که USDC (استیبل‌کوین Circle) نمره ۲ را دریافت کرده است.
واکنش دولت‌ها
دولت‌ها در حال سخت‌گیری بیشتری بر استیبل‌کوین‌ها هستند. در ژانویه ۲۰۲۴، صرافی‌های اروپایی تتر را به دلیل عدم رعایت قوانین جدید اتحادیه اروپا حذف کردند. Paolo Ardoino، مدیرعامل تتر، از این قوانین انتقاد کرده و می‌گوید که الزام نگهداری ۶۰ درصد از ذخایر استیبل‌کوین‌ها در بانک‌ها، آن‌ها را در معرض خطر ورشکستگی بانک‌ها قرار می‌دهد. با این حال، او اعلام کرده که تمرکز اصلی‌اش بر بازارهای نوظهور است. بااین‌حال، دولت‌های این کشورها نیز نگرانی‌هایی دارند. تتر ابتدا در جزایر ویرجین بریتانیا مستقر بود و سپس به السالوادور، کشوری که رئیس‌جمهورش نایب بوکله قصد دارد آن را به قطب دارایی‌های دیجیتال تبدیل کند، منتقل شد. هیچ‌کدام از این مناطق به داشتن مقررات سخت‌گیرانه شهرت ندارند.
طبق گزارشی از شرکت TRM Labs، درصد بالایی از تراکنش‌های تتر با فعالیت‌های مجرمانه مرتبط است. ایران و روسیه از آن برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرده‌اند. سازمان ملل در گزارشی آن را “انتخاب اول پول‌شویان جنوب شرق آسیا” توصیف کرد. تتر اما ادعا می‌کند که با مقامات همکاری کرده و حساب‌های مرتبط با فعالیت‌های غیرقانونی را مسدود می‌کند.
در ۲۵ فوریه، ترکیه مقررات جدیدی را اعمال کرد که بر اساس آن صرافی‌های ارز دیجیتال باید مجوز دریافت کنند، هویت کاربران را تأیید کرده و کنترل‌های ضدپول‌شویی را اجرا کنند. در نتیجه، پلتفرم‌هایی مانند Binance و KuCoin فعالیت خود را در این کشور کاهش دادند. در نیجریه، حجم معاملات استیبل‌کوین‌ها در سال منتهی به ژوئیه ۳۸ درصد کاهش یافت، زیرا دولت مجوز بیش از ۴۰۰۰ صرافی را لغو کرد و آن‌ها را مقصر سقوط ارزش نایرا دانست.
همزمان، آمریکا ممکن است مسیر متفاوتی را در پیش بگیرد. ترامپ در ژانویه ۲۰۲۴ دستوری را امضا کرد که به مقامات دستور می‌دهد ظرف شش ماه چارچوب قانونی جدیدی برای دارایی‌های دیجیتال تدوین کنند و آمریکا را به “پایتخت کریپتو در جهان” تبدیل کنند. این قوانین از استیبل‌کوین‌های قانونی و دلاری پشتیبانی خواهد کرد.